اندازه گیری دمای بدن به لحاظ پزشکی از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا بالا رفتن دمای بدن یکی از مهمترین علایم بسیاری از بیماریهاست. با اندازه گیری دمای بدن می توان مراحل بیماری را پیگیری کرده و از تاثیر درمان اطلاع یافت. در حقیقت تب در اثر واکنش بدن در برابر بیماری به وجود می آید، به گونه ای که تنظیم دمای بدن در مرکز کنترل تغییر کرده و دمای بدن برای دفاع در برابر بیماری افزایش می یابد.

تب سنج جیوه ای

دماسنج طبی برای سنجش دمای بدن بیماران به کار می رود. معمولاً این دماسنج دارای مخزن جیوه و استوانه شیشه ای مدرج است که از ۳۵ تا ۴۲ درجه بندی شده است (در مقیاس سلسیوس). دماسنج در زیر زبان، زیر بغل یا مقعد قرار می گیرد. البته سنجش دمای بیمار از پیشانی یا پرده صماخ نیز قابل انجام است. امروزه از دماسنج های دیجیتال نیز استفاده می شود.

یکی از روش های اولیه و در عین حال اصلی تشخیص طیف وسیعی از بیماری های عفونی در بدن که همراه با افزایش حرارت بدن بوده و بصورت تب نمایان می شود اندازه گیری درجه حرارت داخلی بدن و یا تب سنجی می باشد. بنابراین اگر دستگاه تب سنج که در تمامی درمانگاه ها و بیمارستان ها موجود بوده و جزو اولین معاینات بیمار می باشد در خانه های افراد هم موجود باشد کمک شایانی به تشخیص سریعتر بیماری کرده و می توان وی را به سرعت به اولین مرکز درمانی رسانید.نسل جدید تب گیرها که به صورت دیجیتالی می باشند دارای عملکرد سریعتر بوده و امکان خواندن دقیق تر درجه حرارت واقعی داخل بدن را برای بیمار فراهم می کند.

دماسنج های آنالوگ و نسبتا قدیمی تر دارای یک تیوب شیشه ای می باشند که حاوی یک ماده حساس به حرارت مانند جیوه یا الکل بوده که با دریافت حرارتی از طریق مخزن پایین در لولع مویین بالا رفته و بر روی یک عدد خاص تثبیت می شد. یکی از معایبی که می توان برای تب سنج های آنالوگ عنوان کرد این نکته است که کار کردن و خواندن عدد روی تب سنج آنالوگ لم و روش خاصی داشته و هر کسی به راحتی قادر به خواندن دقیق و صحیح روی تب گیر نمی باشد . در این نوع تب سنج شخص باید ارتفاع روی لوله ی شیشه ای را با عدد روی آن ارتفاع تطبیق داده و نتیجه را بخواند که به سهولت امکان پذیر نمی باشد.

تب گیر های دیجیتال مجهز به یک ترمیستور حساس به دما و حرارت بوده که بر اساس تغییرات مقاومت الکتریکی دما را شناسایی می کند . در درجه حرارت پایین ترمیستور موجود در تب گیر دیجیتال حرارت را هدایت نمی کند اما با افزایش درجه حرارت این ترمیستور هادی گرما می شود.یک میکروکنترلر کوچک در تب گیرهای دیجیتال موجود بوده که تغییرات مقاومت الکتریکی ترمیستور داخلی که ناشی از تغییرات حرارت دریافتی می باشد را اندازه گیری کرده و به صورت یک عدد ببر روی صفحه نمایش خود نشان می دهد. جنس صفحه نمایش معمولا از کریستال مایع می باشد.

بنابراین مجهز بودن تب گیر دیجیتال به صفحه نمایش امکان استفاده آسان و همچنین خواندن دقیق عدد روی تب گیر را فراهم کرده که در مقایسه با تب گیر های آنالوگ قدیمی که نیاز به خوانده شدن نهایی توسط پزشک یا پرستار مراقب را داشت حسن بزرگی محسوب می شود. علاوه بر آن تب گیرهای دیجیتال در مدت زمان کمتری در حدود یک دقیقه درجه حرارت داخلی بدن را تعیین کرده و نیازی نیست مانند مدل آنالوگ تب گیر مدت زیادی در دهان بیمار باقی مانده و ایجاد حالت تهوع کند. بر خلاف تب سنج آنالوگ نوع دیجیتال آن در اثر افتادن بر روی زمین نمی شکند و دوام بسیار بیشتری دارد. این دستگاه در فضاهایی که بیماران یا افراد خانواده پابرهنه حرکت می کنند ایمنی بیشتری داشته چرا که امکان شکسته شدن شیشه و رفتن در پای افراد دیگر وجود ندارد.

روش های اندازه گیری:

اندازه گیری دمای سطحی (زیربغل یا کشاله ران)

اندازه گیری دمای سطحی بدن با قرار دادن تب سنج در زیر بغل و یا کشاله ران به دست می آید. در هر دو حالت دست و یا پا باید محکم به بدن بچسبد تا از تداخل دمای محیط جلوگیری شود. به هر حال احتمال اندازه گیری دقیق با این روش بسیار کم است و همچنین مدت زمان اندازه گیری طولانی می باشد. در بزرگسالان نتیجه اندازه گیری از طریق زیر بغل حدود 5/0 تا 5/1 درجه سانتیگراد کمتر از اندازه گیری رکتال است. در نوزادان این تفاوت دما کمتر خواهد بود.

اندازه گیری از طریق مجرای گوش

در این روش، دمای پرده صماخ با استفاده از حسگر مادون قرمز انجام می شود. نوک تب سنج به سادگی درون کانال گوش قرار گرفته و نتیجه اندازه گیری در مدت یک ثانیه به دست می آید. علاوه بر سهولت اندازه گیری، دقت این روش به لحاظ کلینیکی اثبات شده است. این تب سنج ها به گونه ای طراحی شده اند که نتایج بسیار دقیق و مشابهی در اختیار کاربر قرار می دهند.

اندازه گیری از طریق پیشانی

این روش بسیار دقیق و آسان است. در این روش تب سنج را روی پیشانی قرار داده و یک حسگر، بالاترین دمای بدن و حسگر دیگر دمای محیط را اندازه گیری می کند. نتایج دو اندازه گیری بر اساس موارد کلینیکی تحلیل شده و دمای بدن روی صفحه نمایشگر ظاهر می گردد.

در لینک زیر انواع دماسنج ها را می توانید مشاهده فرمایید.

انواع دماسنج

منبع: ژارکا